“Edouard Glissant: One World in Relation”
Projekcja filmu Manthii Diawary
Edouard Glissant, fot. Yves Billy
W 2009 roku Manthia Diawara – malijski pisarz, filmowiec i teoretyk kultury – podążał z kamerą w ślad za Edouardem Glissantem na pokładzie statku Queen Mary II w transatlantyckiej podróży z Southampton (Wielka Brytania) na nowojorski Brooklyn.
Ta niezwykła podróż znalazła swój dalszy ciąg na Martynice – w ojczyźnie Edouarda Glissanta. Zaowocowała powstaniem filmu “Edouard Glissant: One World in Relation”( Edouard Glissant: Świat w relacji) - intelektualnej biografii filozofa i pisarza, w której Glissant wyjaśnia szczegółowo swoją teorię relacji oraz koncepcję „całego-świata” („Tout-monde”).
Edouard Glissant był jednym z najważniejszych myślicieli współczesnych. W latach 80. XX wieku sformułowane przez niego teorie kreolizacji, różnorodności i inności, które znalazły wyraz w książce Le Discours Antillais (1981), uznano za kanoniczne dla rodzących się studiów nad multikulturalizmem, polityką tożsamości, literaturą mniejszościową oraz czarnym atlantycyzmem. Zainspirowany filozofią Gilles'a Deleuze'a i Félixa Guattariego Glissant objaśniał historię i geografię Karaibów w kategoriach politycznych sprzeciwiając się rasizmowi we wszelkiej postaci i przywołując niezatarte piętno niewolnictwa ciążące na stosunkach między Francją i Afryką oraz wszystkimi posiadłościami zamorskimi.
W latach 90. XX wieku i w pierwszej dekadzie XXI wieku Glissant rozwinął teorię, którą nazwał „Poétique de la relation” oraz „Tout-Monde”, w której uznawał pojęcie „relacji” za byt autonomiczny – przemieszcza się on między przedmiotami ofiarowując im energię, poetyckość i zróżnicowanie. W książce Philosophie de la relation Glissant posłużył się tą koncepcją, by podjąć refleksję na temat nowych znaczeń globalizacji, chaosu, przemocy, równości i sprawiedliwości.
Manthia Diawara jest profesorem Uniwersytetu Nowojorskiego oraz profesorem w dziedzinie komparatystyki i filmu, a także dyrektorem Instytutu Studiów Afroamerykańskich na Uniwersytecie Nowojorskim. Stypendysta Fundacji Forda, Fundacji Rockefellera, ARTE /ZDF, oraz Fundacji Andy'ego Warhola na rzecz Sztuk Wizualnych. Publikuje artykuły o literaturze, filmie i sztuce w pismach naukowych i popularnych. Manthia Diawara jest założycielem i redaktorem „Black Renaissance/Renaissance Noire”, dwujęzycznego przeglądu, na którego łamach ukazują się eseje, fikcja literacka i projekty artystyczne związane z Afryką i czarną diasporą. Autor książek o czarnej kulturze, filmie i literaturze, m.in. African Cinema: Politics and Culture (Indiana, 1992), Black American Cinema (Routledge, 1993), In Search of Africa (Harvard, 1998) / En Quête d’Afrique (Présence Africaine, 2001), We Won’t Budge (Basic Books, 2003) / Bamako, Paris, New York (Présence Africaine, 2007), African Film: New Forms of Aesthetics and Politics (Prestel Press, 2010). Filmografia: Sembene Ousmane: The Making of African Cinema (1993, 54 min.), Rouch in Reverse (1995, 51 min.), In Search of Africa (1999, 19 min.), Diaspora Conversation (2000, 47 min.); Bamako Sigi Kan (2002, 76 min.), Conakry-Kas (2005, uhonorowany nagrodą Grand Prix du documentaire na festiwalu FESPACO’05 oraz ZIFF’05), Who’s Afraid of Ngugi Wa Thiongo (2006); Maison Tropicale (Portugalia/USA, 2008); Edouard Glissant: A World in Relation (2010, Francja/USA, 52 min.).