Cztery eseje o sztuce
Esej II: Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię? Joanny Bednarek

  • Cztery eseje o sztuce

Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zapraszają na drugie spotkanie z cyklu „Cztery eseje o sztuce” Esej II: „Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię?” Joanny Bednarek:

Czy płeć autorki albo autora ma znaczenie dla tekstu? Odpowiedź na to pytanie wbrew pozorom nie zakłada odwołania do bezpośredniości, do „konkretnych kobiet” i ich konkretnego doświadczenia. Wymaga nie tylko pozbycia się dychotomii tekstu i tego, co nietekstualne, ale i zadania kolejnego pytania: o transcendentalne warunki możliwości tekstu i sposób, w jaki wiążą się one z polityką – czymś, co przecina inne formy myślenia, zagnieżdża się w nich, mobilizuje je albo unieruchamia, umożliwia myślenie albo je blokuje.

Powiedzieć, jak Derrida, że literatura umożliwia powiedzenie wszystkiego w dowolny sposób, to nie powiedzieć nic. Znacznie bardziej interesujące jest badanie konkretnych warunków możliwości wypowiadania, śledzenie tego, co jest w danym miejscu i czasie możliwe do powiedzenia, a co nie. I, co najciekawsze, jak możliwa jest zmiana: w jaki sposób coś, co wcześniej nie było możliwe do wypowiedzenia, nagle staje się możliwe. Dobra literatura, podobnie jak dobra polityka, wprowadza do wspólnego świata coś, czego wcześniej tam nie było; obie przemieszczają i poszerzają horyzont tego, co wyobrażalne.

Przepływ kobiecości, jako jedna z linii składających się na nowoczesną emancypację, wyłania z siebie różnicę płciową jako afekt i jako pojęcie. Skupię się na tym, jak zaznacza ona swoją obecność w dwudziestowiecznej literaturze i filozofii, stając się siłą minoryzującą i deterytorializującą oba dyskursy. Co dzieje się z literaturą i filozofią, kiedy różnica płciowa jako afekt i problem pojawia się w ich obrębie? Kiedy może się pojawić i jaką przybiera postać?
[Joanna Bednarek, „Linie kobiecości…”]

W głównej części pracy autorka analizuje twórczość czterech postaci: Gertrudy Stein, Debory Vogel, Virginii Woolf oraz Luce Irigaray, pokazując, jak objawia się i „pracuje” różnica płciowa w literaturze i filozofii, i dlaczego dzieje się to dzięki kobietom, a nie poststrukuralistom, którzy co prawda dostrzegli ten problem (różnicy płciowej), ale dostrzegając go „tym samym ruchem” oderwali go od wszelkich kontekstów kulturowych i społecznych oraz od kobiet, czyniąc go wyłączną domeną filozofów-mężczyzn. Autorka pokazuje, jak kobiece pisarstwo (literatura mniejsza, to znaczy mniejszościowa) przywraca tej kategorii jej twórczy (poznawczo, artystycznie i politycznie) charakter. Praca wybitna.
[z recenzji wydawniczej]

O cyklu:

Bohaterami i gośćmi spotkań będą finaliści/stki III edycji Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi, a przedmiotem rozważań – ich wyróżnione eseje:
„Życie i śmierć trzech koncepcji sztuki” (Bartosz Działoszyński) 
„Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię?” (Joanna Bednarek) 
„Sztuka człowieka nowoczesnego” (Jacek Dobrowolski)
„Sztuka i myśl” (Piotr Kozak)