Co robić wobec realnej subsumpcji?
Warsztaty, seria wydarzeń i zbiorowy performance/koncert

  • Co robić wobec realnej subsumpcji?

Pomimo kryzysu finansowego oraz toczących się na całym świecie walk społecznych jesteśmy świadkami sytuacji, w której bogaci wciąż się bogacą, a biedni stają się coraz biedniejsi. Nie widzimy także wiarygodnego horyzontu politycznego, który mógłby zatrzymać tę sytuację.

Mamy świadomość, że musimy pilnie interweniować w rzeczywistość społeczną, a żeby to zrobić, należy najpierw ją zrozumieć; jednak rzeczywistość społeczna staje się coraz bardziej złożona, przyspieszona i zmienna. Jakie narzędzia teoretyczne pomogłyby nam odpowiednio myśleć o obecnych czasach? Gdzie moglibyśmy znaleźć takie narzędzia w tym kulturowym krajobrazie ruin? Po raz kolejny stajemy przed tym samym pytaniem: co robić? Albo też, łącząc słynne pytanie Lenina i koncepcję Marksa, co robić wobec realnej subsumpcji? Przez ostatnie cztery lata redagowaliśmy książkę, w której staramy się odpowiedzieć na to pytanie, powracając do koncepcji subsumpcji i dyskusji, jaka wokół niej się toczyła. Chcielibyśmy przedstawić nasze wnioski w formie performance’u.

Subsumpcja

Subsumpcja według opisu Marksa (w pierwszym tomie „Kapitału” oraz w „Rezultatach”, niedokończonym czwartym tomie „Kapitału”) dotyczy wyłącznie opisu procesu produkcji. Próby używania tego terminu do opisywania racjonalizacji aspektów życia społecznego nie powodzą się, ponieważ kategoria ta przestaje krytycznie opisywać dynamiczną relację pomiędzy subsumpcją formalną - włączaniem stosunków produkcji w takiej formie, w jakiej znajduje je kapitał - oraz subsumpcją realną - przejmowaniem i rozwijaniem produkcji społecznej na swoje podobieństwo, wedle potrzeb kapitału. Od momentu ponownego odkrycia czwartego tomu „Kapitału” w połowie lat 70 XX wieku subsumpcja zyskała bogate życie po życiu, prowokując gorące dyskusje o tym, czy powinno się ją rozumieć jako kategorię historyczną, czy logiczną. Próby stosowania subsumpcji jako kategorii periodyzacji są zapewne problematyczne z tego powodu, że to, co proponuje się jako oddzielne „fazy” rozwoju kapitału, tak naprawdę pojawia się ponownie i współistnieje w historii*. Formy realnej i formalnej subsumpcji nie tylko współistnieją, ale też rozprzestrzeniają się geograficznie w sposób nierównomierny. Owe „fazy” wprawdzie pojawiają się kolejno w niektórych gałęziach przemysłu i można w nich nakreślić przejście z jednego „etapu” do drugiego, ale jednocześnie przemysł ten przemieszcza, przesiedla i ponownie wprowadza „wcześniejszy etap” w nowym otoczeniu, integrując go pionowo w globalnym systemie produkcji, na który składa się wysoko rozwinięta produkcja technologiczna i pozornie „rzemieślnicze” czy „prymitywne” formy.

Subsumpcja jako partytura: Warsztaty

Podczas tych warsztatów wykorzystamy krótkie fragmenty książki, nad którą pracujemy - pierwszej krytycznej marksistowskiej antologii dotyczącej pojęcia subsumpcji. Odniesiemy się do filozoficznego źródła tego pojęcia oraz do nieco bardziej odważnych, postmarksistowskich teorii na jego temat. Wykorzystamy wszystkie dostępne nam narzędzia - teoretyczne, filologiczne, pedagogiczne i performatywne - i wspólnie postaramy się zrozumieć subsumpcję zarówno w kontekście historycznym, jak i współcześnie, poprzez nierealistyczne warunki i lęki, które wciąż, bardziej lub mniej trafnie, nazywa. Każdego dnia będziemy tworzyć notatki i materiały, dzięki którym wspólnie przygotujemy partyturę. Zaprezentujemy ją zbiorowo w sobotę, starając się odpowiedzieć tym samym na pytanie: „Co robić wobec realnej subsumpcji?” (nawet jeśli zrobimy to w sposób minimalny i bardzo skromny). Sami dla siebie będziemy obiektem eksperymentu, aby w ten sposób zasypać przepaść między teorią a praktyką.

Subsumpcja i społeczeństwo

Realna subsumpcja jest koncepcją kluczową, ponieważ zwraca ona uwagę na jeden z fundamentalnych warunków zaawansowanego kapitalizmu. W realnej subsumpcji kapitał zyskuje pozornie absolutną władzę nad społeczeństwem, czy jak twierdził Jacques Camatte, poprzez ten proces kapitał zdaje się zastępować same społeczeństwo. Oznacza to, że na słynne pytanie coraz trudniej jest dziś odpowiedzieć - czym jest kapitalizm, a czym jest świat? Czym jest kapitalizm, a czym jest człowiek, skoro nawet samo myślenie może być poddawane procesowi subsumpcji i staje się całkowicie uwarunkowane przez świat urządzony na modłę kapitału? To, jak rozumiemy kapitalizm, determinuje to, jak go zwalczymy. Nie mamy jeszcze oczywiście spójnej narracji dla obecnego kryzysu, ale wciąż potrzebujemy teorii jako podstawy wspólnego działania. Internet dał nam więcej łączności, ale tworzy też coraz więcej indywidualnych form subiektywizacji. Z jednej strony działania społeczne są teraz pilniej potrzebne niż kiedykolwiek wcześniej, ale z drugiej dominująca ideologia prowadzi nas do kolektywnej atomizacji i fragmentaryzacji. Wspólna praca wydaje się trudna, ale z każdym krokiem musimy wytrwale z nią eksperymentować i ją rozwijać. Jeśli kapitał jak zwykle nas zawiedzie, to czy sprostamy wymaganiom nie tylko przetrwania, ale też realizacji potencjału naszego gatunku do samodzielnego i wspólnego rozwoju emancypacyjnego?

--
* Jak pisze Marks, „Wraz z realną subsumcją pracy pod kapitał zachodzi pełna (i wciąż postępująca oraz nawracająca) rewolucja w samym sposobie produkcji, w wydajności pracy oraz w stosunku kapitalisty i robotnika”. Cyt. za: Karol Marks, Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji, tłum. Mikołaj Ratajczak, Warszawa 2013, s. 107.  

Poniedziałek 15 października 2018

 

15:00-18:00

Warsztaty

20:00

Prezentacja Anthony’ego Ilesa i Mattina o książce i projekcie „Co robić wobec realnej subsumpcji”

Wtorek 16 października 2018

 

15:00-18:00

Warsztaty

20:00

Wykład Mikołaja Ratajczaka

Środa 17 października 2018

 

15:00-18:00

Warsztaty

219

Interwencja wokalna w mieście Edyty Jarząb

Czwartek 18 października 2018

 

15:00-18:00

Warsztaty

20:00

Wykład Mariny Vishmidt: „Subsumpcja, wyjątek i poszukiwanie innych patologii”

Wykład ten stworzy wielokrotną relację z grupą czytelniczą i moim esejem w książce. Złożą się na niego wybrane refleksje nad tym, jak schematyzm myśli naukowej może być wyprowadzony poza swoje nawyki, aż zmaterializuje się gdzieś indziej. Interesuje mnie to, że myślenie schematyczne czy formalne ostatecznie nie mogą już służyć jako metoda reprezentacji. To schematyzm pociągnięty dalej, jak diagram z wykałaczek albo pętla laserów wokół diamentu z filmu sensacyjnego. Miejscowo może się z tego wyłonić symptomatologia pragnienia zwanego subsumpcją, pragnienia zwanego wyjątkiem, pragnienia zwanego abolicją, oraz ogólnie sposobów, na jakie współczesna teoria szuka wyjścia i co teoria komunistyczna może na to zaradzić.

21:00

Wykład/performance wykorzystujący mieszankę teorii, poezji i materiałów wizualnych, w tym wideo i klatek filmowych Seana Bonneya i Sachy Kahira, „The World as Learned Terror and (Un)Knowing Eyes”.

„W strachu będziemy tymi granicami. W strachu granice uznamy za piosenki i będziemy siedzieć otoczeni tymi piosenkami, jakby były bliznami na naszych żyłach. W strachu nasze blizny staną się kołysanką (...) W strachu robimy to, czego oni chcą. Czego chce cisza” – Sean Bonney (ze zbioru Cancer).

Analiza lat 30. XX wieku w Niemczech autorstwa Blocha pt. Dziedzictwo naszych czasów brzmi w niepokojącym stopniu jak przewodnik do naszej własnej epoki. Prezentacja będzie opierała się na trwającym wciąż projekcie filmowym/poetyckim, w którym badamy to, co Bloch nazywał „zaułkami szturmowymi” - idee przydatne faszystom, ale same w sobie nie faszystowskie, stanowiące więc najważniejsze pola bitwy dla antyfaszystów.

Podczas naszej prezentacji przedstawimy współczesne zaułki szturmowe i porozmawiamy o sposobach na to, jak je zająć. Walka z wnętrza zamkniętej przestrzeni. Proponujemy atak, którego celem jest poezja form utowarowienia. Pasolini w rozwoju towarów i stylu życia klasy średniej widział nową formę faszyzmu. Kultura towaru i powojennej państwowości pochłonęła (sub) proletariat, zastępując go „jego dublerami... wyprutymi, brutalnymi, nieszczęśliwymi duchami... dokładnie hitlerowskim SS”.

Bloch opisał faszyzm jako „Dionizosa stęchlizny”, podczas gdy Pasolini stwierdził, że Hitler był „owocem” licznych „prowincjonalnych Rimbaud, (...) milionów małych mieszczan wokół nas”. Sugerując, że Hitler był poetą zaburzającym zmysły klasy średniej. Obecnie doświadczamy coraz bardziej zaburzonego konformizmu, który nas więzi, podczas gdy na horyzoncie jest wyginięcie ludzkości. Jesteśmy zaangażowani w wojnę kulturową, czy możemy więc używać skandalu, nieracjonalności i homoseksualności jako broni? Prawica przejęła kontrolę nad transgresją w kulturze; Steve Bannon świadomie stosuje odniesienia kultury popularnej i alternatywnej, pośrednio upodabniając się do szatana i Lenina. Chociaż odniesienia te używane są do celów reakcyjnych, samo w sobie jest to działaniem dialektycznym. Jak więc powinna zareagować lewica?

Czy bestseller „Kill All Normies” zbyt łatwo obwinia marginesy zamiast centrum codziennego życia? Bloch uważa, że klasa średnia „w domu tym łatwiej wypuszcza z siebie to, co ją dręczy (...) Plotki pełzają po schodach, w górę i na dół, trzymając ludzi razem poprzez oddalanie ich od siebie, tworząc pragnienie walki bez faktycznej konfrontacji z przeciwnikiem”. To z kolei oznacza, że plotka oraz dom, wzmocnione przez środki masowego przekazu (dziś również internet) są bardzo ważne dla faszyzmu. Słabością faszyzmu jest to, że chociaż wytrwale twierdzi, że jego domeną jest „podważanie utartych idei” i odważne mówienie tego, czego inni nie powiedzą, to stanowi on ideologię przestraszonego konformisty, heteroseksualnego, białego, mało wiedzącego fantasty z przewidywalną kolekcją muzyki. Prawdziwą transgresją jest mówienie o całkowitym pokonaniu niesprawiedliwych relacji społecznych... słowem, Komunizm, ale Komunizm jako kultura queer, od analizy Biblii Thomasa Müntzera po zbitki dźwięków Cecila Taylora.

Fabrykę społeczną zamknięto lata temu. Zamieniono ją na luksusowe apartamenty, a potem spalono w zamieszkach w 2011 roku. Nie żartujemy, kiedy mówimy „wojna kulturowa”. Przerażeni konformiści, wyczerpani kryzysami ekologicznymi i ekonomicznymi, stają się autentycznymi faszystami. Tak jak wszyscy jesteśmy spanikowani, kręci nam się w głowie od tempa, w jakim zniknęły ruchy społeczne sprzed pół dekady. Nawet ten strach jest zaułkiem szturmowym.

Piątek 19 października 2018


15:00-18:00

Warsztaty

20:00

Performance dźwiękowy Hacklander / Hatam

Hacklander / Hatam prezentują *Die You Fuck (transformative qualities of objective violence)* - syntetyczne dźwięki elektroniczne i perkusja. To powstające wciąż dzieło jest pierwszym z serii i dotyczy niewidzialnego i niewyrażonego zakresu przemocy systemowej, jednocześnie starając się rozłożyć na czynniki pierwsze przypadki wywoływania reakcji szoku oraz samo pojęcie niejednoznaczności (również jako pozycji władzy) z fenomenologicznego punktu widzenia. Na muzyczny rezultat tego procesu składa się transformacja materiału na przestrzeni czasu oraz elementy agresywne. Rezultat jest być może jeszcze bardziej jednoznaczny niż początek. Czyż samo bycie strategicznie wątpliwym nie jest farmakonem naszych czasów?

20:45

Performance muzyczno-taneczny, John Nzoka / Beata „Bobo” Bąk + Sylwia "Ruda" Żołądkiewicz

Sobota 20 października 2018

 

18:00

Kolektywny performance/koncert

19:00

Source the Cause dj set (Mattin, Paweł Nowożycki) 

Beata „Bobo” Bąk – od 10 lat jest profesjonalną tancerką i ma na koncie liczne występy uliczne, klubowe i festiwalowe, ale również pokazy taneczne, sztuki teatralne i performance. Zaczynała od tańca ulicznego, ale dziś skupia się przede wszystkim na stylu współczesnych tańców afrykańskich, w szczególności AfroHouse i Kuduro pochodzące z Angoli. Beata specjalizuje się w tych stylach i należy do Mulemba Dúni Pacheco Revue, z którą rozwija swoje umiejętności w Polsce, a także do międzynarodowego zespołu Afrosepticans z tancerzami z Lizbony, Moskwy, Amsterdamu, Paryża i Bratysławy. W marcu 2017 r. zajęła pierwsze miejsce w konkursie Afrobattle w kategorii 2vs2 w stylach AfroHouse i Kuduro oraz drugie miejsce w kategorii crew freestyle.

Sean Bonney – opublikował niedawno m.in. książki Ghosts (Materials, 2017) i Letters Against the Firmament (Enitharmon, 2015), a zbiór Our Death zostanie opublikowany przez Commune Editions w 2019. Odczytywał swoje prace podczas demonstracji, podczas pikiet i w salach konferencyjnych, współpracował z muzykami i filmowcami, a jego dzieła były tłumaczone na Portugalski i Norweski. Obecnie prowadzi na Wolnym Uniwersytecie Berlińskim badania podoktoranckie dotyczące tego, jak radykalni poeci zareagowali na konsekwencje kryzysu finansowego z 2008 roku, a także przygotowuje monografie o tworczości Diane di Prima oraz Amiri Baraka. Mieszka w Berlinie.

Hatam / Hacklander – muzyczny duet perkusyjno-elektroniczny Farahnaz Hatam i Colina Hacklandera. Interesuje ich stabilność rytmu i jej brak; dźwięk jako materiał rzeźbiarski; dźwięk jako medium, przez które komunikuje się idee; cyfrowa synteza dźwięku z użyciem SuperCollider; bębny i perkusja. Razem występują na żywo i tworzą muzykę teatralną oraz na stałych nośnikach. Podejmują też różnorodne współprace. Są współkierownikami N.K. Projekt w Berlinie.

Anthony Iles – jest obecnie kandydatem na studia doktoranckie oraz gościnnym wykładowcą na wydziale sztuki i projektowania Middlesex University. Jest też redaktorem odpowiedzialnym za wybór tekstów do serii Documents in Contemporary Art wydawanej przez Whitechapel Gallery i MIT Press. Był współzałożycielem Full Unemployment Cinema i od 2005 roku współpracuje jako redaktor z "Mute / Metamute". Wraz z Josephine Berry jest autorem książki No Room to Move: Art and the Regenerate City (Mute Books, Londyn 2011), redaktorem-współpracownikiem niedawnych publikacji Anguish Language: Writing and Crisis (Archive Books, Berlin, 2015) oraz Look at Hazards, Look at Losses (Mute/Kuda, 2017), a także współpracował przy publikacji Brave New Work: A Reader on Harun Farocki’s Film A New Product (Buchhandlung Walther König, 2014). Jego eseje były ostatnio publikowane w pismach "Cesura//Acceso", "Mute", "Radical Philosophy", "Rab-Rab: Journal for Political and Formal Inquiries in Art" oraz "Logos".

Edyta Jarząb – interesuje się głosem jako pomostem pomiędzy sferą publiczną, a prywatną oraz słuchaniem, śpiewem i improwizacją jako formą oporu społecznego. Bada sonosferę protestów i demonstracji. Organizuje spacery dźwiękowe, warsztaty oraz rozgrzewki przed demonstracjami ulicznymi. Współtworzy kolektyw dźwiękowy Critical Band Ensemble oraz grupę improwizatorek SYRENY. Brała udział w wystawie Post-peace w Württembergischer Kunstverein w Stuttgarcie, festiwalu Warszawska Jesień z grupą performatywną ETC, w festiwalu Sanatorium Dźwięku, była kuratorką programu „Śpiew Syren” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Współautorka publikacji „Warsound/Warszawa”, wydanej przez U–jazdowski. Współpracuje też ze Strefą WolnoSłową w Warszawie, magazynem „Glissando” i „Wakat”.

Sacha Kahir – artysta, twórca filmów, pisarz i performer. Jego dzieła poruszają tematy klasy, rasy, tożsamości oraz „mesjanistycznego” potencjału sztuki oraz polityki do zaburzenia „pozornie” naturalnego porządku rzeczy. Współpracował z różnorodnymi grupami, w tym byłymi więźniami, aktywistami zajmującymi się AIDS oraz uchodźcami. Pracował też z różnymi organizacjami, od szanowanych instytucji takich jak BBC Scotland po oddolnie organizowane przestrzenie takie jak Autonomous Centre Edinburgh i NK Berlin. Przez wiele lat był też zaangażowany w walkę o prawa socjalne w Wielkiej Brytanii.

Mattin – mieszkający w Berlinie artysta z Bilbao, którego twórczość związana jest z hałasem i improwizacją. W swojej pracy zajmuje się społeczną i ekonomiczną konstrukcją eksperymentalnej produkcji dźwiękowej i artystycznej poprzez występy na żywo, nagrania i teksty. Stosując podejście konceptualne stara się poddawać pod wątpliwość charakter i parametry improwizacji, a w szczególności związek pomiędzy ideą „wolności” i bezustanną innowacją, którą zwykle zakłada, a przyjętymi konwencjami improwizacji jako gatunku. Niedawno skończył doktorat na Uniwersytecie Kraju Basków pod opieką Raya Brassiera oraz Josu Rekaldego. Wspólnie z Anthonym Ilesem zredagował książkę Noise & Capitalism (Arteleku Audiolab, 2009), a obecnie redagują oni książkę What is to be Done Under Real Subsumption? (Co robić wobec realnej subsumpcji?). W 2012 roku nakładem CAC Brétigny & Taumaturgia ukazała się książka Unconstituted Praxis – zbiór jego tekstów oraz wywiadów i recenzji performansów, w których brał udział. Obie książki są dostępne online. Mattin brał udział w documenta 14 w Atenach i Kassel.

John Nzoka – "już kiedy byłem małym chłopcem lubiłem muzykę i postanowiłem zająć się tańcem! Długo podążałem tą ścieżką, aż zacząłem naukę w liceum i zainteresowałem się graniem muzyki jako DJ. Tworzyłem krótkie składanki i tańczyłem do nich z moją drużyną taneczną z liceum. Kiedy przyjechałem do Polski zająłem się bardziej graniem niż tańcem i to właśnie robię do dziś! Gram na festiwalach AfroHouse, w klubach i na imprezach! Uwielbiam muzykę i zamierzam grać tak długo, jak pozwolą mi na to moje uszy! Podążam za rytmem!".

Mikołaj Ratajczak – filozof, pracowni, IFiS PAN, członek redakcji czasopisma naukowego „Praktyka teoretyczna”. W swojej pracy skupia się na wytwarzaniu subiektywności we współczesnym kapitalizmie, filozofii politycznej tego, co powszechne, oraz problemem kryzysu. Przetłumaczył na język polski Resultate des unmittelbaren Produktionsprozesses Karola Marksa oraz Commonwealth Michaela Hardta oraz Antonio Negriego (we współpracy z zespołem Praktyki Teoretycznej). Obecnie pracuje nad książką o współczesnej włoskiej filozofii politycznej.

Marina Vishmidt – pisarka, redaktorka i wykładowczyni w instytucie Goldsmiths na Uniwersytecie Londyńskim gdzie prowadzi studia magisterskie z dziedziny przemysłu kulturalnego. W latach 2014-2018 prowadziła seminarium teoretyczne na Dutch Art Institute. Publikuje teksty w publikacjach naukowych i nie tylko, na tematy związane z ekonomią polityczną sztuki, polityki i filozofii. Jej prace ukazywały się między innymi w pismach South Atlantic Quarterly, Ephemera, Afterall, Journal of Cultural Economy, Third Text, Australian Feminist Studies oraz Radical Philosophy, a także w publikacjach zbiorowych. Jest współautorką książki Reproducing Autonomy: Work, Money, Crisis and Contemporary Art (wraz z Kerstin Stakemeier) (Mute, 2016) oraz nadchodzącej monografii Speculation as a Mode of Production (Brill, 2018). Jest członkinią kolektywu Marxism in Culture oraz komitetu serii New Perspectives on the Critical Theory of Society (wyd. Bloomsbury Academic).

Sylwia "Ruda" Żołądkiewicz – tancerka od dziecka, od 10 lat zajmuje się tańcem profesjonalnie. Zdobywała doświadczenie na pokazach klubowych, ulicznych, plenerowych jaki i również w spektaklach tanecznych. Na codzień zajmuje się tańcami street dance i club dance, przy czym również skupia się mocno na współczesnych stylach pochodzących z gorącej Afryki, a w szczególności Kuduro i AfroHouse. Specjalizując się w tych stylach, Sylwia należy do Rewii Mulemba Dúni Pacheco, z którą rozwija umiejętności w Polsce. Sylwia jest takze założycielką profesjonalnej grupy tanecznej działającej w Radomiu - MAWU oraz przynależy do ekipy RADOMSKI KOLEKTYW, która zrzesza zawodowych tancerzy street dance pochodzących z Radomia. W marcu 2017 roku razem ze swoją taneczną siostrą Bobo tworząc duet R&B zajęły 1 miejsce na zawodach Afrobattle w Portugalii oraz 2 miejsce w kategorii crew freestyle.

Inne wydarzenia z tego cyklu: