Maria Bartuszová. Provisional forms

Historia (sztuki) zna wiele przykładów opowieści z różnych powodów pominiętych, zapomnianych czy wypartych z jej głównego nurtu. Publikacja „Maria Bartuszova: Formy przejściowe” jest próbą przypomnienia jednej z nich.

Maria Bartuszová (1936–96) to jak dotąd mało znana słowacka rzeźbiarka, odkryta dla szerszej publiczności w 2007 roku podczas Documenta 12 – od tej pory jej prace zaczęły pojawiać się na międzynarodowych wystawach, a niektóre z nich znalazły się w prestiżowych kolekcjach sztuki współczesnej. Sztuka Bartuszovej nigdy nie doczekała się jednak prawdziwej recepcji: prace prezentowane były pojedynczo, bez szerszego kontekstu i w oderwaniu od zaskakującej dynamiki jej dzieła. Tymczasem buduje się ono na gęstej siatce napięć i stawek: jest zapisem potrzeby eksperymentu formalnego, wysiłku szukania nowego języka ekspresji, innych zastosowań materiału. Pracując w najbardziej prymitywnym i powszechnym materiale, jakim dla rzeźbiarza jest gips, Bartuszová eksperymentowała i nie wahała się traktować tradycji, norm i wyuczonych sposobów jako tylko przejściowych. Jej sztuka (ze swojego ubocza, odosobnienia czy wreszcie zapomnienia) wyraża ducha czasu i rodzący się na przełomie lat 60. i 70. nowy język sztuki współczesnej.

Książka, piórem badaczek i kuratorek z wielu krajów, interpretuje tę twórczość i umieszcza ją w kontekście międzynarodowej sztuki i historii sztuki XX wieku. Jest to więc opowieść o przeszłości, ale także próba jej ożywienia: ujęcia w szerszej (często tylko potencjalnej) perspektywie i pomyślenia w możliwych (choć niezaistniałych) dialogach z taki artystkami, jak Alina Szapocznikow, Eva Hesse czy Lygia Clark. Autorkami zebranych w tomie tekstów są: Marta Dziewańska, Gabriela Garlatyová, Martina Pachmanová, Anke Kempkes, Agata Jakubowska, Briony Fer, Claudia Calirman, Christine Macel oraz Amanda Sarroff; autorką fotografii z warszawskiej wystawy Marii Bartuszovej jest Maja Wirkus.