W stronę społeczeństwa zdrowego
Oświadczenie L'Internationale
Rys. Dan Perjovschi
Opieka: „relacje, które utrzymują i naprawiają świat, by ludzie i inne istoty mogły żyć w nim możliwie jak najlepiej, w złożonej, podtrzymującej życie sieci.” – Puig de La Bellacasa, 2017
W trakcie kwarantanny spowodowanej epidemią COVID-19 muzea tworzące konfederację L’Internationale przede wszystkim chcą okazać solidarność z freelancerkami i freelancerami, którzy stracili źródło dochodów i/lub dostęp do opieki zdrowotnej. W najbliższej przyszłości chcemy skupić się na opiece, wsparciu i refleksji oraz na zdrowiu – rozumianym szeroko jako dobrostan zarówno społeczeństwa, jak i jednostek. W miarę swoich skromnych, niestety, możliwości instytucje powinny wspierać pracowników i pracowniczki świata sztuki, podtrzymywać warunki do współpracy z nimi, organizować stypendia. Jako muzea nie możemy zrobić wystarczająco dużo dla wszystkich, dlatego też zwracamy się do władz centralnych i lokalnych w całej Europie o zapewnienie odpowiedniej pomocy finansowej dla artystów i artystek, pracowniczek i pracowników kultury, a także osób samozatrudnionych i organizacji pozarządowych, by mogły przetrwać następstwa tych wyjątkowych wydarzeń. Obecny kryzys najbardziej uderzy w trzeci sektor, w którym funkcjonuje doskonała większość inicjatyw kulturalnych. Utrzymanie przy życiu tego różnorodnego świata oddolnych inicjatyw to być albo nie być globalnej kultury w nadchodzącej przyszłości.
Jednocześnie zdajemy sobie sprawę, że niedługo – nazajutrz po dzisiejszym stanie wyjątkowym – nie wystarczą już deklaracje solidarności wobec świata sztuki. Gdy znów otworzymy nasze instytucje, działając powoli i cierpliwie trzeba będzie podjąć wzmożony wysiłek, by zapewnić przestrzeń, w której zdrowe społeczeństwo obywatelskie będzie mogło odbudować wiarę we własne siły i działać w skali publicznej. Wierzymy, że publiczne instytucje kultury mają obowiązek, który opiera się na mocy wyobraźni – obowiązek wyobrażenia sobie nowego, innego świata i stworzenia intelektualnej i emocjonalnej przestrzeni dla realizacji tego, co niemożliwe. W obliczu pandemii rządy powinny zacząć rozumieć kulturę jako schronienie przed katastrofą, nie tylko ze względu na jej emancypacyjny charakter, ale także dlatego, że pozwala ona ludziom żyć i zachować wewnętrzną spójność w złożonym, niepewnym, pełnym zwątpienia świecie.
Prosimy rządy, przedsiębiorstwa i osoby prywatne o nowe zaangażowanie w sztukę i kulturę. Jako lokalne instytucje sztuki mamy bezpośredni wgląd w sytuację w całej Europie, od Stambułu przez Dublin, Madryt i Warszawę, po Lublanę i Göteborg. Zdajemy sobie sprawę, że proces zdrowienia trochę potrwa, a to, co przed nami, nie będzie po prostu powrotem do przeszłości. Zmieni się wiele podstawowych uwarunkowań, co stanowi zagrożenie, ale też daje nowe możliwości.
Jako instytucje kluczowe w naszych lokalnych środowiskach akceptujemy potrzebę dostosowania naszych działań do tego, czego społeczeństwo obywatelskie potrzebuje i na co jest gotowe. Na pewno jednak dynamiczna gra pomiędzy gospodarką, polityką i kulturą musi złapać nową równowagę – tego się domagamy. Pogoń za zyskiem dla zysku, zobojętnienie na nierówności, niszczenie naszej planety i form życia na Ziemi nie mogą dłużej trwać. Jako społeczeństwo musimy powstrzymać pogłębiające się podziały, drastyczne programy zaciskania pasa, ksenofobię i wrogość. Zamiast nich chcemy w naszych muzeach oferować korzyści płynące ze współzależnej, dociekliwej, pluralistycznej kultury. Chcemy mieć wkład w społeczeństwo przyszłości, które będzie miało szansę żyć w zdrowiu fizycznym i duchowym.
Instytucje skupione w L’internationale angażują się w emancypacyjne tradycje sztuki współczesnej, zachowując krytycyzm wobec jej kolonialnych korzeni i uniwersalistycznych ambicji. Chcemy słuchać, rozmawiać i odpowiadać na pytania osób, które są uciszane przez – co teraz widać bardzo wyraźnie – zbyt pewny siebie, pełny samozadowolenia globalny system gospodarczy. Chcemy wykorzystać obecny czas, aby zreinterpretować historię i założenia geopolityczne, które zadecydowały o obecnym kształcie naszych instytucji, wyciągnąć nowe wnioski z doświadczeń transformacji końca lat dziewięćdziesiątych. A przede wszystkim L’Internationale chce współdziałać z innymi na rzecz kształtowania wspólnej, zrównoważonej i demokratycznej przyszłości, w której sztuka i muzea odgrywają pozytywną rolę w zapewnianiu „złożonej, podtrzymującej życie sieci”, nieodzownej społeczeństwu opartemu na wzajemnym zaufaniu i współzależności.
Konfederacja L’Internationale skupia siedem wiodących europejskich instytucji artystycznych: Moderna galerija (MG + MSUM, Lublana, Słowenia); Museo Reina Sofía (Madryt, Hiszpania); MACBA Museu d’Art Contemporani de Barcelona (Hiszpania); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA, Antwerpia, Belgia); Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Polska), SALT (Stambuł i Ankara, Turcja) i Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, Holandia), które współpracują z HDK-Valand Academy (Göteborg, Szwecja) oraz National College of Art and Design (NCAD, Dublin, Irlandia).
Konfederacja i jej partnerzy pracują obecnie w ramach projektu Our Many Europes, obejmującego ponad 40 działań publicznych (wystawy, warsztaty i badania), współfinansowanego przez program Creative Europe Unii Europejskiej. L’Internationale zostało utworzone na początku kryzysu finansowego w 2007 roku przez kilka europejskich muzeów sztuki, które dostrzegły potrzebę stworzenia wspólnej polityki i struktur wzajemnego wsparcia. Osiągnęliśmy to poprzez skupienie się na idei „muzeów pospolitych”, „muzeów otwartych na uczestnictwo” (constituent museums) – instytucji kultury, które są stale przekształcane przez społeczności, w jakich pracują i stale są w procesie stawania się. Konsekwencją takiego podejścia jest prymat relacji, zarówno sprzeciwu, jak i zgody – staramy się budować trwałe związki ze społecznościami naszych odbiorców i współpracowników i ze zbiorami muzealnymi oraz współpracować z lokalnymi środowiskami. Teraz, w obliczu nowego wyzwania, jakim jest pandemia i jej skutki, chcemy odnowić i wzmocnić naszą konfederację, zaangażowaną w solidarność, wspólnotowość, zaufanie i opiekę nad uczestniczkami i uczestnikami kultury.
Główną platformą internetową L’Internationale jest www.internationaleonline.org – miejsce poświęcone dyskursywnej, politycznej muzeologii, gdzie upubliczniamy teksty, interwencje artystyczne, raporty i e-publikacje dotyczące istotnych zagadnień, badań i poszukiwań.
