Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (MSN) jest miejską instytucją kultury. Muzeum powstało na mocy zarządzenia Ministra Kultury z 29 kwietnia 2005 r.
Od 1 stycznia 2023 roku MSN jest instytucją prowadzoną przez m.st. Warszawę. W latach 2006 -2022 muzeum było współprowadzone przez przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (które finansowało i nadzorowało bieżącą działalność muzeum) oraz m.st. Warszawę (które zapewniało muzeum tymczasową siedzibę, finansowało wybrane projekty oraz odpowiadało za budowę przyszłego gmachu muzeum). Docelowa siedziba MSN powstaje po północnej stronie placu Defilad, przed Pałacem Kultury i Nauki. Jej otwarcie planowane jest na 2024 rok.
DZIAŁALNOŚĆ MUZEUM
Od stycznia 2008 roku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie prowadzi działalność w siedzibie tymczasowej w lokalu przy ulicy Pańskiej 3, w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu Kultury i Nauki. Organizowane przez Muzeum wystawy, wydarzenia kulturalne i edukacyjne oraz wydawane publikacje służą wypracowaniu kompleksowego programu działalności w przyszłej siedzibie na placu Defilad. Muzeum realizuje programy badawcze w zakresie historii sztuki najnowszej, sukcesywnie rozbudowuje swoją ofertę dla publiczności, skoncentrowaną na sztukach wizualnych, projektowaniu graficznym, wzornictwie i architekturze. Do kluczowych zadań Muzeum należy gromadzenie kolekcji dzieł sztuki, która prezentowana będzie w nowym gmachu.
W ciągu pierwszych pięciu lat działalności programowej Muzeum zaprezentowało w swojej siedzibie oraz w innych lokalizacjach na terenie Warszawy i Polski, a także poza Polską ponad 30 wystaw. Muzeum jest współorganizatorem m.in. pierwszej monograficznej wystawy polskiego artysty w najważniejszym muzeum sztuki nowoczesnej na świecie, nowojorskiej MoMA – „Alina Szapocznikow. Sculpture Undone. 1955-1972”, która prezentowana była na przełomie 2012 i 2013 roku.
Kluczowe znaczenie dla powstającego Muzeum ma wystawa tworzonej kolekcji - „W sercu kraju” (14 maja 2013 – 6 stycznia 2014) - pokazywana w tymczasowo wynajmowanym na potrzeby Muzeum dawnym pawilonie meblowym Emilia przy ulicy Emilii Plater 51 w Warszawie.
Rok później kolejną odsłonę kolekcji Muzeum pokazano na wystawie zatytułowanej „W niedalekiej przyszłości”, prezentowanej równolegle do dobrze przyjętej ekspozycji „Co widać” - przeglądu najnowszej polskiej sztuki. W kolejnych latach Muzeum prezentowało wystawy stanowiące część szerszych projektów badawczych, opartych na badaniu źródeł historycznych i współpracy z zagranicznymi kuratorami i instytucjami muzealnymi (m. in. „Andrzej Wróblewski: Recto / Verso. 1948-1949, 1956-1957”, „Maria Bartuszova. Formy przejściowe”) oraz wystawy zbiorowe, stanowiące komentarz do bieżących wydarzeń i wyzwań współczesności (m. in. „Ustawienia prywatności. Sztuka po Internecie”, „Gdyby dwa morza miały się spotkać”).
Od 2009 (od 2013 we współpracy z Muzeum Warszawy) co roku na przełomie października i listopada odbywa się festiwal projektowania miasta WARSZAWA W BUDOWIE, nawiązujący w każdej edycji do innych zagadnień z zakresu architektury i urbanistyki, a także do zjawisk kultury wielkomiejskiej.
Wystawom w Muzeum Sztuki Nowoczesnej towarzyszy program edukacyjny: cykle wykładów, debat i seminariów skupione są w programie zatytułowanym Muzeum Otwarte, którego kolejne edycje stanowią komentarz do poszczególnych projektów wystawienniczych. Dział edukacji proponuje zaś szeroką ofertę zajęć dla dzieci i młodzieży, z których chętnie korzystają zarówno widzowie indywidualni, jak i instytucje (szkoły, uczelnie) z Warszawy i innych części Polski.
HISTORIA MUZEUM
Muzeum powołane zostało do życia na mocy porozumienia ówczesnego Ministra Kultury Waldemara Dąbrowskiego i ówczesnego Prezydenta m.st. Warszawy Lecha Kaczyńskiego. Intencją założycieli było szybkie wybudowanie gmachu Muzeum, jako symbolu aspiracji modernizacyjnych Polski, nowego członka Unii Europejskiej. Pierwszy międzynarodowy konkurs architektoniczny, ogłoszony został 15 grudnia 2005 roku, jednak ze względu na nadmiar wymogów formalnych wobec uczestników, jego regulamin został oprotestowany przez międzynarodowe jury i został on odwołany.
Po uproszczeniu procedur, konkurs został ogłoszony ponownie 27 lipca 2006 roku przez pełniącego obowiązki Prezydenta m.st. Warszawy Kazimierza Marcinkiewicza. Na nowy konkurs wpłynęło 109 projektów. Zwyciężyła koncepcja szwajcarskiego architekta Christiana Kereza – ceremonia ogłoszenia wyników odbyła się 18 lutego 2007 roku. Minimalistyczna, monumentalna koncepcja architekta z Zurychu stała się przedmiotem krytyki ówczesnego dyrektora projektu Muzeum, Tadeusza Zielniewicza, który wraz z działającą przy nim Radą Programową podał się do dymisji.
Na nowego dyrektora w dniu 6 czerwca 2007 roku powołana została historyczka sztuki Joanna Mytkowska, wówczas zatrudniona w charakterze kuratora w Narodowym Muzeum Sztuki Nowoczesnej Centre Pompidou w Paryżu.
12 kwietnia 2008 roku Prezydent m.st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz zawarła z Christianem Kerezem umowę na projekt gmachu Muzeum. Gmach miał zostać ukończony do 2012 roku. W toku prac projektowych władze Warszawy wprowadziły zmianę do koncepcji budynku, uzupełniając go o pomieszczenia dla teatru TR Warszawa (dawniej Teatr Rozmaitości), prowadzonego przez Grzegorza Jarzynę. W atmosferze wzajemnych oskarżeń pomiędzy odpowiedzialnymi za przygotowanie inwestycji przedstawicielami stołecznego Ratusza a architektem, w maju 2012 roku władze Warszawy wypowiedziały umowę na projekt, tym samym rezygnując z koncepcji Christiana Kereza.
Jednak, zgodnie z deklaracją Prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz i Ministra Kultury Bogdana Zdrojewskiego, plan budowy Muzeum (wraz z teatrem) na placu Defilad został podtrzymany. Od jesieni 2012 roku toczą się prace nad przygotowaniem tej inwestycji na nowych zasadach.
W związku z opóźnieniem budowy Muzeum, w maju 2012 roku, na okres czterech lat, na działalność tymczasową instytucji wynajęty został przez władze Warszawy dawny pawilon meblowy Emilia, przylegający do dotychczasowej siedziby Muzeum.
W dniu 12 października 2012 Muzeum zainaugurowało swą działalność w liczącym 4.300 m.kw. budynku wystawą „Miasto na sprzedaż. Historia, teraźniejszość i przyszłość reklamy na ulicach Warszawy”. W ciągu niecałych dwóch miesięcy trwania wystawy obejrzało ją 28 231 widzów.
W 2013 roku rozpoczęła się procedura wyboru architekta, autora nowego projektu wspólnej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatru TR Warszawa, tym razem opublikowana w trybie negocjacji z ogłoszeniem. Do końca 2013 roku nastąpiła ocena prawna i merytoryczna złożonych wniosków. W pierwszej połowie 2014 roku złożono wstępne oferty, a w czerwcu tego roku przygotowano oferty ostateczne. W lipcu 2014 roku architektem wspólnej siedziby dwóch instytucji ogłoszono nowojorską pracownię Thomas Phifer and Partners. Latem 2015 roku, po podpisaniu umowy i złożeniu wstępnej koncepcji, został publicznie przedstawiony ostateczny projekt gmachów na Placu Defilad.
Wiosną 2016 rok został złożony wniosek o wydanie pozwolenia na budowę, jednak ze względu na reprywatyzację działki leżącej na planowanej drodze publicznej przylegającej do przyszłego kompleksu gmachów MSN i teatru TR Warszawa, niezbędnej do obsługi budynków, postępowanie zostało czasowo wstrzymane. Prace projektowe są kontynuowane, równocześnie prowadzone są starania o pozyskanie blokującej inwestycję nieruchomości. Budowa gmachów powinna zakończyć się do 2021 roku.
Od 2018 roku Muzeum jest członkiem L’Internationale - europejskiej konfederacji muzeów sztuki współczesnej, w której skład wchodzą również MACBA (Barcelona), Moderna Galerija (Lublana), Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (Antwerpia), SALT (Stambuł i Ankara), Van Abbemuseum (Eindhoven), oraz Museo Reina Sofía (Madryt). Od 2023 roku w ramach L’Internationale realizowany jest 4-letni projekt “Museum of the Commons”. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie będzie instytucją zarządzającą tym zadaniem