Kolekcja

Anna Niesterowicz i Łukasz Gutt należą do najmłodszego pokolenia artystów wywodzących się z „tradycji Formy Otwartej”. Niesterowicz ukończyła Kowalnię, z kolei Łukasz będąc synem Wiktora Gutta, ucznia Jerzego Jarnuszkiewicza i Oskara Hansena, od najmłodszych lat przechodził prywatny kurs wizualnych gier, współdziałań i rozmów plastycznych, które jego ojciec rozwijał od początku lat 70., znacząco modyfikując nauki twórcy teorii Formy Otwartej.

Anna Niesterowicz i Łukasz Gutt w swoim najnowszym projekcie kontynuują grę wizualną, „wielką rozmowę” z wcześniejszymi pokoleniami adeptów Formy Otwartej, podejmując podobne problemy rasizmu i podobne metodologie malowania twarzy, dialogu, budowy wspólnoty, etc. Niemniej jednak nadają im własny zwrot, silnie je przewartościowując.

Struktura projektu Minstrel Show jest bardzo dialogiczna, powstała w wyniku interakcji, „rozmowy” między Guttem a Niesterowicz, którzy stanowią od lat parę w życiu prywatnym. Do tych „współdziałań” artyści zaprosili Daniela Gutta (brata Łukasza i syna Wiktora), muzyka łódzkiej Akademii Muzycznej, który wspólnie z nimi rozpoczął kompletowanie zespołu muzycznego specjalnie na potrzeby ich projektu. Artyści świadomie zrezygnowali z zaproszenia już istniejącej formacji muzycznej. Ważne było dla nich zainicjowanie od podstaw procesu kreacji nowej wspólnoty, opartej na dialogu między przedstawicielami różnych dyscyplin i specjalizacji.

W efekcie wielomiesięcznych prób, mających miejsce głównie w budynku Fundacji Galerii Foksal, powstał 17-osobowy zespół muzyczny. Widzimy go w filmie, w modernistycznym studiu koncertowym Polskiego Radia (Studio S1 im. Witolda Lutosławskiego) podczas odgrywania znanego szlagieru Franka Sinatry Fly Me to the Moon.

W filmie tym artyści kontynuują obecne wcześniej w ich twórczości zainteresowanie strukturą komunikatu perswazyjnego. Szczególnie Niesterowicz od lat fascynuje się permanentnością i uporczywym powracaniem ksenofobicznych klisz rezydujących w języku i w produkowanych przez media wyobrażeniach. W ramach przewrotnej rewitalizacji przez Niesterowicz i Gutta fenomenu minstrel show malowanie twarzy, rodem z prac Wiktora Gutta, skojarzone zostaje ze znanym rasistowskim znakiem stygmatyzacji innej rasy (malowanie twarzy na czarno przez białych muzyków).

To zderzenie, wzajemne przełamanie tych dwóch „prymitywnych” języków z różnych porządków (porozumienia i stygmatyzacji) jest celowo ambiwalentne, zdaje się stawać użytecznym narzędziem przy próbie opisu współczesnego polskiego społeczeństwa, pozornie racjonalnego, nowoczesnego, jednak wciąż definiującego się w archaicznych kategoriach „więzów krwi” i wspólnoty religijnej. Niesterowicz i Gutt w swojej najnowszej realizacji nadidentyfikują się z nieskończoną precesją wyeksploatowanych rasistowskich wyobrażeń i klisz pojawiających się w pustce związanej z brakiem nowych modernizacyjnych idei i modeli funkcjonowania społeczno-kulturowego naszego kraju. Materializują możliwe scenariusze (np. współczesny występ XIX-wiecznego minstrel show). Młodzi artyści zdają się konfrontować bardzo ważny dla nich utopijny język Formy Otwartej z lat 60. – 70., z destrukcyjnymi elementami , które on wypierał, a którymi nasycony jest otaczający ich świat.

Opis za: Ł. Ronduda, Malowanie twarzy w Minstrel Show, broszura projektu, Warszawa 2009.
montaż: Jan Przyłuski