Filmoteka Muzeum

W Goalkeeperze, cyklu fotografii i filmów tworzonym od 1974 roku, Zdzisław Sosnowski skupił się na analizie procesów tworzenia (symulowania) przez mass media współczesnych mitów, promowania idoli i ich spektakularnych karier. W tym celu eksponował procesy powstawania znaczenia, tworzenia reprezentacji, sensu w sieci globalnych mediów komunikacyjnych.

Artysta zastosował język reklamowo-propagandowy ze wszystkimi jego atrakcyjnymi cechami (dynamiczny montaż, ekspresyjna gra aktorska, perswazyjna zależność dźwięku i obrazu, wykorzystywanie „gorących” erotycznych motywów i efektownych gadżetów). Przejął z kultury masowej gotowy język tworzenia reprezentacji w celu ambiwalentnej (właściwej pop-artowi) i alegorycznej (krytyczno-cynicznej) nadidentyfikacji ze sferą massmedialnej, przemysłowej produkcji mitu.

Ogłaszając upadek awangardowych utopii i projektów związanych z autonomią języka artystycznego, Sosnowski zajął pozycję artysty postkonceptualnego, który konstatował marginalizację sztuki w sytuacji wzrostu znaczenia kultury popularnej i nauki. Realizował działania artystyczne mające na celu podważenie świata sztuki, oparte na strategiach zawłaszczenia i estetyce powtórzenia.

David Crowley pisze: „Aktorzy raz po raz powtarzają swoje czynności (w niektórych filmach towarzyszy temu pulsująca ścieżka dźwiękowa albo ostry montaż wzmacniający efekt). Nie są to mechaniczne znaki, rutynowe, automatyczne gesty robotnika w fabryce czy klienta w supermarkecie. Raczej są to chorobliwe oznaki zachowania kompulsywnego. W tym sensie można je zrozumieć jako wyraz zainteresowania nie alienacją, lecz anomią – rozpadem ciała społecznego, które jest odgrywane w umyśle i działaniach jednostki”.

W sferze politycznej krytyczno-cyniczna alegoryczność serii przejawia się umożliwieniem krytycznego oglądu procesów „konsumeryzacji” socjalizmu i mechanizmów budowanego przez PRL-owskie media politycznego mitu, przy jednoczesnej możliwości potraktowania go jako propozycję nowej sztuki oficjalnej, przy czym projekt Sosnowskiego miał jednak raczej znaczenie krytyczne.

Występują: Zdzisław Sosnowski, Halina Lenartowicz, Teresa Tyszkiewicz

Opis na podstawie: D. Crowley, Sztuka konsumpcji, w: 1,2,3... Awangarda. Film/Sztuka pomiędzy eksperymentem a archiwum, red. Ł. Ronduda, F. Zeyfang, Warszawa 2006; Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009; Z. Sosnowski, Goalkeeper, 1977, niepublikowany, archiwum Ośrodka Informacji i Dokumentacji, CSW Zamek Ujazdowski.
 

(ŁM)