Filmoteka Muzeum

Film stanowi część głośnej pracy Arbeitsdisziplin obejmującej także lightbox i pocztówkę przedstawiającą widok fabryki Volkswagena w Antoninku pod Poznaniem, wraz z wieżą z logo przedsiębiorstwa i ogrodzeniem z drutu kolczastego. Natomiast sam film to pozbawiona narracji projekcja, na którą składa się zapętlone ujęcie umundurowanego strażnika spacerującego wzdłuż zwieńczonego drutem kolczastym ogrodzenia. Pomiędzy kolejnymi powtórzeniami tej sekwencji pojawia się widok samej fabryki, a zwłaszcza jej wysokiej, oświetlonej neonem wieży. Warto zaznaczyć, że Artbeitsdisziplin to film i projekt, który powstał w wyniku prostej rejestracji i pozbawiony jest elementów manipulacji obrazem, a zdjęcia zostały wykonane w całości właśnie w okolicach fabryki pod Poznaniem. Masywne ogrodzenie z drutem kolczastym, teren chroniony przez uzbrojonych strażników, czy też monumentalna wieża-komin nasuwają jasne skojarzenia z obozami koncentracyjnymi wybudowanymi przez hitlerowców w czasie wojny. Refleksja podjęta tu przez artystę zdaje się biec dwutorowo. Po pierwsze zastanawia się on do jakiego stopnia ogląd rzeczywistości sformatowany jest traumatycznymi wydarzeniami pierwszej połowy XX wieku, oraz co decyduje o tym, że w nowoczesnym zakładzie produkcyjnym odnaleźć możemy wizualne odniesienia do koszmarów przeszłości? Po drugie zaś, Jakubowicz pokazuje jak bardzo zbliżone są do siebie w wyrazie wszelkie formy dozoru i władzy. Obraz fabryki samochodów Volkswagena jawi się tu jako „traumatyczny powidok” fabryki śmierci z okresu II wojny światowej. Praca Rafała Jakubowicza wywołała oburzenie władz koncernu Volkswagena w Polsce, które doprowadziły do zablokowania jej pokazu w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu w 2002 roku.

Opis na podstawie: I. Kowalczyk, Przeciw-historia w pracach Rafała Jakubowicza [w:] ti tabu dibu daj, kat. wyst., Atlas Sztuki, Łódź 2007; I. Kowalczyk, Dyscyplinowanie albo Volkskulturpolitik. Rozmowa z Rafałem Jakubowiczem o cenzurze i skandalu wokół Arbeitsdisziplin, indeks73.pl (2002); M. Kaczyński, Ł. Gorczyca, Dyscyplina musi być!, „Raster” www.raster.art.pl.
 

(ŁM)