Filmoteka Muzeum

W filmie Yael Bartany Mary koszmary (2007) młody lewicowy aktywista, w którego wcielił się Sławomir Sierakowski, przemawiał na opuszczonym Stadionie Narodowym w Warszawie, zachęcając trzy miliony Żydów do powrotu do Polski.

Fantazja na temat „żydowskiego odrodzenia” ziszcza się w najnowszej realizacji Bartany. Film kręcony był latem 2009 roku na warszawskim Muranowie, gdzie na czas zdjęć wzniesiony został kibuc. Wystąpili w nim zarówno statyści z Izraela, jak i Polacy o „semickim wyglądzie”. Żydowscy przybysze powracają na polskie ziemie – Bartana wskrzesza syjonistyczny sen, przywołując heroiczny obraz silnych, pięknych mężczyzn i kobiet, którzy w najbardziej niesprzyjających warunkach budują domy i uprawiają ziemię, uczą się, kolektywnie wychowują dzieci, dzielą majątkiem, a jednocześnie mężnie odpierają ataki wroga. Artystka nawiązuje do metody osadników żydowskich, nazywanej Homa U’Migdal (mur i wieża), według której w czasach arabskiej rewolty lat 1936-39 w Palestynie nowe kibuce wznoszono podczas jednej nocy, budując najpierw ogrodzenie i strażniczą wieżę. Sięgając po propagandowy język kronik filmowych, Bartana przywołuje także zapomniany wątek rozważanych przez syjonistów alternatywnych miejsc dla państwa żydowskiego, takich jak afrykańska Uganda. Powodem powstania tej politycznej fantazji lub halucynacji – jak nazywa to sama artystka – jest ambiwalentna relacja wobec polityki i historii państwa Izrael, wpisanych w nie konfliktów i niespełnionych nadziei.