Filmoteka Muzeum

Film wchodził w skład zespołowych realizacji filmowych grupy Pracownia Dziekanka. Składała się ona z trzech indywidualności (Janusz Bałdyga, Jerzy Onuch, Łukasz Szajna), zachowujących autonomię w ramach grupy. Indywidualności te były jednak skrępowane narzuconą sobie konwencją uzależniania swoich decyzji artystycznych od aktywności dwóch pozostałych partnerów.

Wszystkie te cechy kazały przyjąć realizacjom grupy kształt złożonych, symultanicznych projekcji slajdowo-filmowych na trzy ekrany (uzupełnianych często o elementy akcji na żywo, czytanie tekstów, performances etc.). Projekcji pozostających (podobnie jak członkowie grupy) w permanentnej interakcji, w procesie dynamicznego dialogu.

Artyści pisali: „faktem jest, ze nałożenie na siebie w czasie i miejscu trzech wypowiedzi komunikowanych trzema językami unieważnia, a przynajmniej modyfikuje te języki, tworząc jakby na wyższym poziomie język wypowiedzi grupowej, jedyny istotny jako przedmiot analizy języka grupy”. Rozbudowane wystąpienia medialne grupy, zwane Komentarzami, stanowiły bardzo interesującą odmianę polskiego kina rozszerzonego.

W ramach symultanicznej projekcji na trzy ekrany, każdy ekran stanowił pole prezentacji odrębnego artysty. Jednym z elementów charakteryzujących filmy wchodzące w skład poszczególnych narracji projekcyjnych było to, iż zawierały one w swojej strukturze obrazowej elementy, które intencjonalnie korespondowały z wyświetlanymi na sąsiednich ekranach projekcjami.

Kolejną ważną cechą realizacji filmowych wchodzących w skład projekcyjnych prezentacji grupy było autoreferencyjne zwracanie uwagi na kontekst projekcji – czy też raczej na ściśle związaną z projekcją obecność Bałdygi, Onucha i Szajny.

Realizacje medialne grupy nie miały zatrzymywać uwagi na sobie, a permanentnie kierować zainteresowanie odbiorcy w stronę artystów skupionych w grupie i ich fizycznej obecności w przestrzeni galerii (w kontekście projekcji).

Naczelnym celem złożonych realizacji medialnych grupy było „powoływanie wspólnej sytuacji”, sytuacji wspólnej obecności i aktywności twórczej. Tego typu strategię realizowały szczególnie filmy Bałdygi, przedstawiające np. artystę wyświetlającego slajdy z rzutnika lub ukazujące projektor filmowy wyświetlający film.

Niektóre filmowe realizacje Pracowni Dziekanki przyjmowały charakter analiz kultury popularnej, czy też raczej obrazu rzeczywistości kreowanego przez media masowe. Artyści pytali o to, na ile mass-media (konstruują) wpływają na dany fakt z rzeczywistości, na ile obiektywna medialna relacja z danego faktu jest możliwa.

Tego typu charakter przyjął film Bałdygi zaprezentowany w ramach Komentarza z 1977 (Galeria Maximal Art, Poznań). Bałdyga wyświetlił wówczas zarejestrowaną przez niego (kamerą 16mm) dokumentację filmową zawodów żużlowych, czytając równocześnie komentarz naśladujący typowe (dla tamtej epoki) relacje dziennikarzy-sprawozdawców z imprez sportowych.

Artysta pisał na temat tej realizacji: „stworzenie pozorów rzetelnego sprawozdania, w rzeczywistości niemożliwego do osiągnięcia, stwarza całą masę zniekształceń i najczęściej prowadzi do mistyfikowania wartości i znaczenia tych faktów. Oczywiście może to być celem preparującego ową dokumentację”.

Bałdyga w tej pracy w interesujący sposób koresponduje z analizami języka mass-mediów (czy raczej kreowanej przez nie sfery kultury popularnej) przeprowadzanymi w owym czasie przez Zdzisława Sosnowskiego i artystów skupionych wokół prowadzonej przez niego Galerii Współczesnej.
 

(ŁR)