Zaangażowana figuracja
realizm, socrealizm, socmodernizm w perspektywie globalnej

  • Zaangażowana figuracja

    grafika: Full Metal Jacket

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Asia Art Archives zapraszają na konferencję „Zaangażowana figuracja: realizm, socrealizm, socmodernizm w perspektywie globalnej”.

Celem konferencji jest nowe spojrzenie na te fragmenty dwudziestowiecznej sztuki zaangażowanej politycznie i społecznie, które posługiwały się szeroko rozumianą figuracją. Jeżeli proponujemy, by znów problematyzować kwestie, które podejmowano już w polskiej i środkowoeuropejskiej historii sztuki, to dlatego, że warto przemyśleć je na nowo, przekraczając ustalone i dyskutowane już wielokrotnie ramy polityczne, chronologiczne i geograficzne.

W pierwszym rzędzie zależy nam na tym, by problemu zaangażowanych figuracji nie sprowadzać do tradycyjnie wypieranego socrealizmu, lecz w duchu przekroczenia starego podziału socrealiści–nowocześni spojrzeć na poszerzone pole sztuki socmodernistycznej, tj. łączącej ideowość przekazu z nowoczesną formą artystyczną. Właśnie z uwagi na odwrót od absolutyzowania sztuki socrealistycznej, utrwalającego myślenie o latach 40. i 50., chcemy posługiwać się zdecydowanie bardziej inkluzywną kategorią sztuki socjalistycznej.

Po wtóre, chcemy naświetlić genealogię tak rozumianej sztuki socjalistycznej, ukazując jej ciągłość, ewolucję i transformację począwszy od lat 30. XX wieku. Dlatego za pytania kluczowe dla Europy Środkowo-Wschodniej uważamy pytania o to, jakie są początki zaangażowanej figuracji w tym regionie świata. Tropimy rozwój lewicowej sztuki figuratywnej w Czechosłowacji, Polsce i sowieckiej Rosji przed wybuchem II wojny, zastanawiając się nad związkami między polityką, nacjonalizmem, realizmem i modernizmem. A następnie, budując pomost między okresem przed- i powojennym, odnosimy sztukę socjalistyczną i socrealizm z Europy (Zachodniej i Wschodniej) do analogicznych praktyk artystycznych w Ameryce Łacińskiej (Meksyku).

Po trzecie, postulujemy, by ten zwrot ku genealogii uzupełnić o ujęcie synchroniczne – radykalną komparatystykę sztuki socjalistycznej i socrealistycznej w globalnej perspektywie: od Ameryki Południowej przez Afrykę i Chiny po Azję Południowo-Wschodnią. Wydaje się, że przepisywanie kanonu w postkolonialnym świecie dotychczas pomijało fakt, że w okresie dekolonizacji i zimnowojennego podziału świata artyści w dużej części globu kształceni byli według doktryny realnego socjalizmu, czego nie odnotowują, albo co wspominają tylko zdawkowo podręczniki historii sztuki. Co się stało z doświadczeniem socrealizmu i zaangażowania we współczesnym doświadczeniu artystycznym? Jak ewoluowało i jakie formy przybierało? Czy doświadczenie sztuki zaangażowanej przełożyło się na współczesne formy i idiomy artystyczne?

Sygnalizowane problemy proponujemy podjąć w czterech blokach tematycznych:

Panel 1: Jakie są nasze początki? Zaangażowane figuracje w przedwojennej Europie Centralnej
15.04.2021

Punktem wyjścia dla panelu jest położenie lewicowych artystów lat 30., którzy z uwagi na hermetyczną naturę i społeczną izolację awangardy diagnozowali jej porażkę, ale jednocześnie bazowali na awangardowej estetyce i rozwiązaniach formalnych mających stworzyć powszechnie zrozumiały język plastyczny. Jak ten paradoks funkcjonował w Europie Środkowej? Jak zmieniał definicje sztuki zaangażowanej? Jak konfrontował się z pojęciami regionalnych i narodowych tożsamości? I jak doświadczenia lat 30. zostały wykorzystane w kolejnych dekadach?

Panel 2: Ku sztuce socjalistycznej: modernizm, socrealizm i socmodernizm
22.04.2021

W powojennej rzeczywistości pojawiały się postulaty sztuki humanistycznej, która opisywałaby trudne warunki życia i nowy społeczno-polityczny porządek świata. Od Ameryki Łacińskiej przez demokratyczną Francję aż po Europę Środkowo-Wschodnią, gdzie implementowany był komunizm, stale podnoszono pytania o sztukę zaangażowaną społecznie. Dlatego zastanawiamy się, jak artyści próbowali łączyć nowoczesną formę i ideologiczne przesłanie. W jaki sposób odnosili się do projektów modernizacyjnych? I jak sztuka socjalistyczna (i socrealistyczna) odpowiadała na hasła powojennego humanizmu?

Panel 3: Globalne socrealizmy
29.04.2021

Wychodząc z założenia, że twarde lub miękkie oddziaływanie Związku Radzieckiego w czasach powojennych obejmowało znaczną część globu, planujemy przyjrzeć się temu, jak idee sztuki socrealistycznej i socjalistycznej były adaptowane i ulokalniane pod odmiennymi szerokościami geograficznymi. Co każdorazowo decydowało o specyfice adaptacji? Jak przyjęta wykładnia polityczna spotykała się z tożsamością kulturową i tradycją artystyczną różnych regionów świata? Jakie znaczenia nadawano sztuce socjalistycznej w geohistorycznie zmiennych warunkach politycznych?

Panel 4: Europa Środkowo-Wschodnia: region bez przeszłości?
06.05.2021

W tym bloku tematycznym będziemy starali zmierzyć się z konsekwencjami wyparcia tradycji zaangażowania z oficjalnych narracji historyczno-artystycznych po 1989 roku. Z czego wynika wstyd i marginalizacja lub jednostronne ujęcia tej tradycji? Co jest powodem wyparcia tej części artystycznego dziedzictwa z oficjalnych narracji? Jak reakcje na to częstokroć niechciane dziedzictwo różnią się lokalnie w zależności od warunków społeczno-politycznych i uwarunkowań historycznych? Jak wpływa to na politykę instytucjonalną i praktyki wystawiennicze w poszczególnych krajach? Wreszcie, jakie doświadczenie oferują nam zapomniane narracje lub odrzucone tradycje – i czego możemy się z nich dzisiaj nauczyć?

ZAPISY

Na wydarzenia w ramach konferencji obowiązują zapisy. Formularz zapisowy zostanie uruchomiony na tydzień przed datą wydarzenia. Liczba uczestniczek i uczestników jest ograniczona. 

Zobacz także:

Archiwalne wydarzenia z tego cyklu:

DzieńGodzinaNazwa wydarzeniaMiejsce wydarzenia
15:00 Wykład Modernizm jako źródło cierpień Parę refleksji o drażniącym problemie centrum i peryferiów
W cyklu „Zaangażowana figuracja”
Online
,
15:00 Konferencja Jakie są nasze początki? Zaangażowane figuracje w przedwojennej Europie Centralnej
W cyklu „Zaangażowana figuracja”
Online
,
15:00 Konferencja Ku sztuce socjalistycznej: modernizm, socrealizm i socmodernizm
W cyklu „Zaangażowana figuracja”
Online
,
15:00 Konferencja Globalne socrealizmyPanel
W cyklu „Zaangażowana figuracja”
Online
,
15:00 Konferencja Europa Środkowo-Wschodnia: region bez przeszłości?
W cyklu „Zaangażowana figuracja”
Online
,